Kömür Teknolojisi Laboratuvarı ülkemizin yegâne kömür jeolojisi ve teknoloji laboratuvarından biri olup, Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nde bulunmaktadır. Laboratuvarımızın imkânları kapsamında bugüne kadar kömür jeolojisi, kömürlerin enerji dışı kullanımı ve termik santral artıklarının çevresel etkileri ve ekonomiye kazandırılarak değerlendirilmesi konusunda birçok yüksek lisans ve doktora tez çalışmaları, TÜBİTAK ve Bilimsel Araştırma Projeleri yapılmıştır. Bu çalışmalara ek olarak çeşitli kamu kurum/kuruluşları, ülkemizdeki diğer Jeoloji Mühendislikleri ve yurtdışındaki çeşitli üniversiteleri ve araştırma enstitüleriyle işbirlikleri yapılarak çeşitli ulusal ve uluslararası projelerde ortaklaşa olarak yürütülmüştür. Yapılan çalışmalar sonucunda birçok SCI kapsamındaki dergilerde araştırma makaleleri yayınlanmıştır.

Yapılan uluslararası projelere örnek olarak:

• The minimisation of the environmental impact and the utilisation of the solid waste from the Çayirhan coal-burning power plant. A.İ. KARAYİĞİT and R.A. GAYER (coordinators), supported by the British Council in Turkey.
• Environmental Implications of Power Plant Feed Coal and Ash Geochemistry, A.I. KARAYIGIT and S. VASSILEV (coordinators), NATO SCIENCE PROGRAMME Cooperative Science and Technology Sub-Programme, COLLABORATIVE LINKAGE GRANT, Project No. EST.CLG.979151.

Yapılan ulusal projelere örnek olarak:

• Ülkemiz kömür yakan termik santral uçucu küllerinden laboratuvar ve pilot tesiste sentetik zeolit üretim, TÜBİTAK San-Tez Projesi, Proje No. 105M274.
• Tunçbilek, Seyitömer ve Orhaneli termik santrallarında yanan kömür, uçucu kül ve taban külünde bazı toksik iz elementlerinin dağılımı. Tübitak Proje No: 105Y042.
• Karadeniz sapropelleri kimyasal yapılarının araştırılması. Tübitak Proje No: YDABÇAG-168.

Kömür Teknolojisi Laboratuvarının imkanları kullanılarak yapılan araştırma, lisansüstü tezleri ve/veya ulusal-uluslararası işbirliğiyle ortaklaşa yürütülen araştırmalar/projelerden üretilen SCI’lı yayınlara örnek olarak:

• Karayiğit, A.İ., Littke, R.,  Querol, X., Jones, T., Oskay, R.G., Christanis, K. (2017). The Miocene coal seams in the Soma Basin (W. Turkey): Insights from coal petrography, mineralogy and geochemistry. International Journal of Coal Geology, 173, 110-128 (DOI: 10.1016/j.coal.2017.03.004).
• Karayiğit, A.I., Bircan, C., Mastalerz, M., Oskay, R.G., Querol, X., Lieberman, N.R., Türkmen, I. (2017). Coal characteristics, elemental composition and modes of occurrence of some elements in the İsaalan coal (Balıkesir, NW Turkey). International Journal of Coal Geology, 172, 43-59 (DOI: 10.1016/j.coal.2017.01.016).
• Bechtel, A., Karayigit, A.I., Bulut, Y., Mastalerz, M., Sachsenhofer, R.F. (2016). Coal characteristics and biomarker investigations of Dombayova coals of Late Miocene-Pliocene age (Afyonkarahisar-Turkey). Organic Geochemistry, 94, 52-67 (DOI: 10.1016/j.orggeochem.2015.12.008).
• Akbulut, M., Pişkin, Ö., Karayigit, A.I. (2006). The genesis of the carbonatized and silicified ultramafics known as listvenites: A case study from the Mihalιççιk region (Eskişehir), NW Turkey. Geological Journal, 41, 557-580 (DOI: 10.1002/gj.1058).
• Esenlik, S., Karayigit, A.I., Bulut, Y.,Querol, X., Alastuey, A., Font, O. (2006). Element behaviour during combustion in coal-fired Orhaneli power plant, Bursa-Turkey. Geologica Acta,
• Vassilev, S.V., Vassileva, C.G., Karayigit, A.I., Bulut, Y., Alastuey, A., Querol, X. (2005). Phase-mineral and chemical composition of fractions separated from composite fly ashes at the Soma power station, Turkey. International Journal of Coal Geology, 61, 65-85 (DOI: 10.1016/j.coal.2004.05.004).
• Karayigit, A.I., Gayer, R.A., Querol, X., Onacak, T. (2000). Contents of major and trace elements in feed coals from Turkish coal-fired power plants. International Journal of Coal Geology, 44, 169-184 (DOI: 10.1016/S0166-5162(00)00009-4).

Kömür Teknolojisi Laboratuvarı’nda yapılmış ve yapılmakta olan yüksek lisans tezleri:

• Yasin AKDAĞ (1992). Karapınar (Sarız-Kayseri). kömür havzasının jeolojisi ve kömür petrografisi.
• Emine CİCİOĞLU (1995). Sorgun (Yozgat) kömürlerinin kimyasal ve petrografik özelliklerinin incelenmesi.
• Erdal ERİŞ (1996). Eosen yaşlı Çeltek (Amasya) kömürlerinin kimyasal-petrografik özellikleri, oluşum ortamı ve ekonomik potansiyelinin incelenmesi.
• Nehir VAROL (ÖZGEN) (1999). Analsim içeren Koyunağılı linyitinin (Miyosen) kimyasal, jeokimyasal ve petrografik özellikleri, Mihalıççık-Eskişehir.
• Yılmaz BULUT (2004). Soma Termik Santral’ında yanan kömürlerin ve katı atıkların mineralojisi, petrografisi ve element içeriği, Manisa-Türkiye.
• Serhan ESENLİK (2005). Orhaneli Termik Santralında yanan kömürlerin ve katı atıkların mineralojisi ve petrografisi, Bursa – Türkiye.
• Ümit Okay YERİN (2006). Orhaneli kömür havzasının jeolojisi, ekonomik potansiyeli ve kömür petrografisi, Bursa-Türkiye.
• Özlem KIRDIM (2006). Seyitömer Termik Santralı’nda yanan kömürlerin ve katı atıkların mineralojisi ve petrografisi, Seyitömer-Türkiye.
• Seda İŞERLİ (2006). Tunçbilek Termik Santralı’nda yanan kömürlerin mineralojisi ve petrografisi, Kütahya-Türkiye.
• Mustafa ATALAY (2008). Kale-Kurbalık (Denizli – Türkiye) kömürlerinin mineralojisi ve petrografisi.
• Masoumeh TARVIRDI (2013). Mineralojik, petrografik ve element içeriklerinin işletilen iki kömür damarı içindeki değişimlerinin incelenmesi, Çayırhan-Beypazarı, Ankara.
• Levent BAYRAM (2017). Kretase yaşli Sapça formasyonunun jeolojik konumu ve potansiyel hidrokarbon içeriğinin değerlendirilmesi, Zonguldak-Türkiye.
• Hasan YARADILMIŞ (devam ediyor). Oysu Grafitinin jeolojik konumu, kimyasal ve petrografik özellikleri, Altıntaş-Kütahya.

Kömür Teknolojisi Laboratuvarı’nda yapılmış ve yapılmakta olan doktora tezleri:

• Türkay ONACAK (1999). Türkiye’deki termik santrallara beslenen kömürlerin ve yanma sonucu oluşan katı atıkların çevresel etkileri.
• Emine CİCİOĞLU (2001). Çöllolar-Kışlaköy (Afşin-Elbistan) linyitlerinin jeokimyasal özelliklerinin incelenmesi.
• Yılmaz BULUT, Dombayova (Dinar-Afyonkarahisar) kömürlerinin mineralojik ve petrografik özellikleri, (devam ediyor).
• Masoom TARVIRDI, Triyas-Jura yaşlı Tabas kömürlerinin kimyasal ve petrografik özellikleri, Orta İran, (devam ediyor).

Analiz/Deney Alt Yapısı

Kömür Teknoloji Laboratuvarında mevcut ekipmanlar:
- Leco TGA-601 (Nem, Kül, Uçucu Madde analiz cihazı)
- Leco SC-144DR (Karbon, kükürt analiz cihazı)
- Leco Truspec S (Kükürt analiz cihazı)
- Leco Truspec (CHN analiz cihazı)
- Leco AC-350 (Kalorimetre)
- Memmert marka etüv
- Carbolite CWF 1100 marka yüksek ısı fırını
- Hettich Rotina 38 marka santrifüj
- Retsch RM 100 marka havanlı öğütücü
- Struers Labo Pol-5 marka 3 numuneli, Parlatma makinası
- Leica DM 4000M marka üstten aydınlatmalı kömür/organik petrografisi mikroskobu
- Leitz MV2 Orthoplan (Üstten aydınlatmalı kömür/organik petrografisi mikroskobu

Yapılan Analizler/Deneyler

Kömür Teknolojisi Laboratuvarı analiz kapasitesi günde 20 adet kömür örneğinin kaba kimyasal ve elementer analizine ve parlatma briketinin hazırlanmasına ve 5 adet kömür örneğinin petrografik analizine izin vermektedir.
Kömür Teknolojisi Laboratuvarı’nda yapılan analizler ve deneyler;
- ASTM ve ISO standartlarına uygun olarak kömür kalite parametrelerinin (kül, uçucu madde, kalorifik analizler) ve elemental özelliklerinin (CHNS) belirlenmesi,
- Kömürlerin ASTM, ISO ve Uluslararası Kömür ve Organik Petroloji Komitesi (ICCP) standartlarına uygun kömür petrografisi, huminit/vitrinit yansıtma ölçümleri, dissemine organik madde analizleri,
- Kömürde mikrolitotip analizileri,
- Kömür sahaların litolojik, stratigrafik özelliklerinin belirlenmesi ve kaynakların hesaplanması,
- Kömür oluşum ortamlarının ortaya çıkarılması,
- ICCP standartlarına uygun olarak termik santrali uçucu ve taban külü kalıntılarının petrografik özelliklerinin belirlenmesi,
- Termik santral atıklarının ekonomiye kazandırılması,
- Mikro-CT yardımıyla kömürlerin porozite analizleri,
- Kömürlerinin mineralojik içeriklerinin belirlenmesi,
-  Fuel-oil’de S analizleri,
- Zemin etüdü amaçlı organik madde miktarı belirlenmesi

Kalite Güvencesi ve Akreditasyon

Kömür Teknolojisi Laboratuvarı’nda yapılan analizler ASTM ve ISO standartlarına uygun olarak yapılmaktadır ve analiz sonuçları uluslararası sertifikalı standart malzemeler ile kontrol edilmektedir. Kömür petrografisi, dissemine organik madde ve huminit/vitrinit analizleri ICCP tarafından akredite edilmiştir.

Analiz/Deney Ücretleri

Kömür Teknolojisi Laboratuvarı’nda yapılan analizler Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından belirlenen birim ücret fiyatına göre yapılmaktadır.

ANALİZ	2024 Yılı Birim Fiyat (KDV Hariç)
Kömür numunesinin analize hazırlanması (1-2 kg)	750 TL/örnek
Kömürde nem, kül, uçucu madde, ısıl değer analizi	4100 TL/örnek
Kömürde nem, kül, uçucu madde, ısıl değer, toplam kükürt analizi	5000 TL/örnek
Kömür petrografisi analizi için parlatma bloğu hazırlanması	750 TL/örnek
Kömürde yansıtma ölçümü	1000 TL /örnek
Kömürde maseral analizi	1500 TL/örnek
Kömürde mikrolitotip analizi	1000 TL/örnek
Fuel-oil’de S analizi	900 TL/örnek
Kömürde C, H, N analizi	2500 TL/örnek
Kömürde toplam kükürt analizi	900 TL/örnek

 

Üniversitemiz ve diğer kamu kurumlarından gelecek analiz taleplerinde %20 indirim uygulanabilecektir.

Analiz/Deney İstek Formu

Proforma İstek Formu

İletişim

Adres: Hacettepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 06532, Beytepe-Ankara
Tel: (312) 297 77 98
Fax: (312) 299 20 34
E-mail: aik@hacettepe.edu.tr